Soạn bài ngữ văn 6 - Bài 9: Chích bông ơi - Cánh diều
Soạn bài 9: Chích bông ơi - Cánh diều
I.
Chuẩn bị
- Truyện ngắn là tác
phẩm văn xuôi cỡ nhỏ, ít nhân vật, ít sự việc phức tạp,… Chi tiết và lời văn
trong truyện rất cô đọng.
- Khi đọc truyện ngắn:
+ Truyện kể về việc cậu
bé Ò Khìn nhờ pa Dế Vần giải thoát một chú chim chích bông mắc kẹt khiến pa nhớ
lại kỉ niệm xưa vô tình bắt chú chim chích bông con xa mẹ phải chết.
Thời gian và địa điểm
xảy ra câu chuyện khi Dế Vần 8 tuổi theo pa nên nương.
+ Truyện có những nhân
vật: Ò Khìn – con trai Dế Vần, Dế Vần, pa Dế Vần chú chim chích bông. Nhân vật
chính là Dế Vần: từ là một cậu ham chơi, ích kỉ thích giữ mọi thứ cho riêng
mình nhưng đến khi nhận ra bài học thì liền ân hận, ăn năn bởi lỗi lầm của
mình.
+ Truyện kể theo ngôi
kể thứ ba và tác dụng của ngôi kể ấy là mang đến cái nhìn khách quan, bao quát
toàn bộ câu chuyện.
+ Truyện nêu lên vấn đề
tấm lòng nhân hậu, yêu thương động vật. Vấn đề ấy có liên quan đến cuộc sống hiện
nay khi mà mọi người đang ngày càng tàn phá môi trường, hủy hoại cả nhân loại.
Từ đó, cá nhân em rút ra bài học, cách ứng xử thân thiện với môi trường xung
quanh vì bảo vệ nó là bảo vệ cuộc sống của nhân loại.
- Đọc trước truyện Chích bông ơi!; tìm hiểu thêm
thông tin về tác giả Cao Duy Sơn:
+ Nhà văn Cao Duy Sơn
tên thật là Nguyễn Cao Sơn, sinh ngày 28 – 4 – 1956 tại Thị trấn Trùng Khánh, tỉnh
Cao Bằng.
+ Ông là Hội viên Hội
Nhà văn Việt Nam. Hiện ông là Phó Chủ tịch Hội Văn học – Nghệ thuật các dân tộc
Thiểu số Việt Nam, Tổng biên tập Tạp chí Văn hóa các dân tộc.
+ Mỗi tác phẩm của Cao
Duy Sơn chính là một sự tìm tòi, khám phá, phát hiện mới, độc đáo về đời sống
và con người tại quê hương.
+ Giải thưởng:
- Giải A Văn học Dân
tộc Thiểu số của Hội Nhà văn Việt Nam 1993, với tác phẩm Người lang thang
- Giải thưởng của Hội
Nhà văn Việt Nam năm 2008 cho tập truyện ngắn Ngôi nhà xưa bên suối
- Giải thưởng Văn học
ASEAN năm 2009
+ Tác phẩm tiêu biểu:
- Tiểu thuyết: Người lang thang, Cực lạc, Hoa mận đỏ, Đàn trời, Chòm ba nhà
- Truyện ngắn: Những chuyện ở lũng Cô Sầu, Những đám mây hình người, Hoa bay cuối trời, Ngôi nhà xưa bên suối.
- Bố cục: 3 phần.
- Phần
1 (Từ đầu đến ...dập dềnh
trong gió): Ò Khìn muốn bắt chú chim chích bông
- Phần 2 (Tiếp theo đến …run rẩy
trong lòng): Dế Vần hồi tưởng lại quá khứ
- Phần
3 (Còn lại): Cả hai cha con cùng thả chú chim chích bông
Tóm tắt tác phẩm Chích bông ơi
Câu chuyện bắt đầu khi
Khìn - cậu bé con của Dế Vần vô tình phát hiện một chú chim bị kẹt trong bụi
gai. Sau đó, Khìn ríu rít gọi bố bắt con chim cho mình chơi. Thế rồi, Dế Vần bỗng
nhớ lại về quá khứ khi ông bắt chim chích bông để chơi, vô tình khiến nó xa mẹ
và chết. Dế Vần hồi tưởng lại và kể cho con trai nghe. Bé Khìn nghe xong câu
chuyện của cha mình thì cậu bé xin cha hãy cứu con chích bông ra khỏi bụi gai.
Dế Vần lựa tay gỡ con chim ra khỏi đám gai và thả nó đi. Cuối cùng, chú chim
tung cánh bay vút lên trời, bé Khìn ngước nhìn theo chào tạm biệt và Dế Vần
cũng thấy lòng mình nhẹ nhõm.
II.
Đọc hiểu
1.
Trong khi đọc
Câu hỏi trang 77: Nội dung tranh liên quan đến sự việc gì trong truyện?
Trả lời:
Nội dung bức tranh
liên quan đến sự việc Ò Khìn nhìn thấy chú chim chích bông bé xíu đang giãy giụa
trong bụi gai.
Câu hỏi trang 77: Chú ý theo dõi chuyện đang xảy ra (hiện tại) và chuyện đã
xảy ra (quá khứ).
Trả lời:
- Chuyện đang xảy ra
(hiện tại): Ò Khìn phát hiện ra một chú chim chích bông đang bị mắc kẹt.
- Chuyện đã xảy ra
(quá khứ): Dế Vần đã từng phát hiện và giữ chú chim chích bông đến khi nó chết
đi.
Câu hỏi trang 77: “Chú bé” ở phần 2 là ai?
Trả lời:
“Chú bé” ở phần 2 là Dế
Vần hồi tám tuổi.
Câu hỏi trang 77: “Pa” ở đây và “pa” ở đầu truyện có phải là một người
không?
Trả lời:
“Pa” ở đây là cha của
Dế Vần, ông nội của Ò Khìn còn “pa” ở đầu truyện là Dế Vần, cha của Ò Khìn.
Câu hỏi trang 78: Theo em, người cha định nói với con điều gì?
Trả lời:
Theo em, người cha định
nói với con rằng mẹ của chú chim chích bông ấy đang đi tìm con của mình, con
hãy thả chú chim đó đi để nó quay trở về bên mẹ mình.
Câu hỏi trang 78: Phần 3 kể chuyện hiện tại hay quá khứ?
Trả lời:
Phần 3 kể chuyện hiện
tại.
Câu hỏi trang 79: Nội dung tranh minh họa có thể hiện được phần kết thúc của truyện không?
Trả lời:
Nội dung tranh minh họa
có thể hiện được phần kết thúc của truyện khi Ò Khìn cùng pa Dế Vần thả tự do
cho chú chim chích bông bị mắc kẹt ấy.
Câu hỏi trang 79: Thử nghĩ kết thúc câu chuyện theo một hướng khác.
Trả lời:
Chú chim tung cánh bay
vút lên bầu trời. Phía dưới, hai cha con ngước nhìn theo đầy hạnh phúc và vui vẻ.
Không may thay, vì bị kẹt quá lâu, chích bông non nớt đã kiệt sức và rơi xuống.
Hai người lập tức đi tìm chú chim đã chết và chôn chú. Một khoảng lặng sau đó
khi hoàng hôn buông xuống, trong lòng Dế Vần nhiều bâng khuâng.
2.
Câu hỏi sau khi đọc
Câu 1 trang 79: Truyện viết về ai, về việc gì? Theo em, Dế Vần
là người thế nào?
Trả lời:
- Truyện kể về việc
cậu bé Ò Khìn nhờ pa Dế Vần giải thoát một chú chim chích bông mắc kẹt khiến pa
nhớ lại kỉ niệm xưa vô tình bắt chú chim chích bông con xa mẹ phải chết.
- Nhân vật chính là Dế
Vần: từ là một cậu ham chơi, ích kỉ thích giữ mọi thứ cho riêng mình nhưng đến
khi nhận ra bài học thì liền ân hận, ăn năn bởi lỗi lầm của mình.
Câu 2 trang 79: Chỉ ra điểm giống nhau giữa hai câu chuyện
trong văn bản này:
a, Chuyện của người
cha trong quá khứ
b. Chuyện hiện tại của
hai cha con Ò Khìn
Từ đó em hiểu cách viết
“truyện trong truyện” ở đây là thế nào?
Trả lời:
Điểm giống nhau giữa
hai câu chuyện trong văn bản này:
- Ò Khìn, Dế Vần đều
là cậu bé tám tuổi tinh nghịch và muốn nuôi giữ khi bắt gặp một chú chim chích
bông.
- Đều có nhân vật người
cha xuất hiện.
→ Từ đó em hiểu cách
viết “truyện trong truyện” ở đây là lồng ghép một câu chuyện nhỏ có liên quan tới
câu chuyện chính.
Câu 3 trang 79: Vì sao ở đầu truyện, Ò Khìn muốn pa bắt con
chích bông để chơi nhưng đến cuối truyện lại thả để chim bay vút lên trời với lời
thì thầm: “Bay đi, bay về với mẹ mày đi…”?
Trả lời:
Ở đầu truyện, Ò Khìn
muốn pa bắt con chích bông để chơi nhưng đến cuối truyện lại thả để chim bay
vút lên trời với lời thì thầm: “Bay đi, bay về với mẹ mày đi…” vì Ò Khìn đã rút
ra được bài học từ sai lầm của pa Dế Vần trong quá khứ. Nếu cậu đòi bắt giữ
chích bông non thì mẹ của cậu ấy sẽ mất đi một người con như câu chuyện của pa
Dế Vần vậy.
Câu 4 trang 79: Truyện muốn nhắn gửi người đọc điều gì? Đối
với em, điều gì gây ấn tượng sâu sắc nhất? Vì sao?
Trả lời:
Truyện muốn nhắn gửi
người đọc vấn đề tấm lòng nhân hậu, yêu thương động vật. Đối với em, cách đối xử
yêu thương động vật gây ấn tượng nhất vì trong cuộc sống hiện nay khi mà mọi
người đang ngày càng tàn phá môi trường, hủy hoại cả nhân loại. Và nếu chúng ta
không biết cách ứng xử thân thiện với môi trường xung quanh thì cuộc sống của
nhân loại đang dần bị phá hủy.
III.
Tổng kết
1.
Nội dung
Chích bông ơi! là câu
chuyện nhắc nhở con người về lòng nhân hậu. Hãy đặt mình vào vị trí của người
khác, suy nghĩ thấu đáo trước khi hành động để không phải ân hận sau này.
2.
Nghệ thuật
Nghệ thuật "truyện lồng trong truyện" độc đáo, sinh động.
