Ngữ văn 6 - Bài 7: Đọc: Mây và sóng - Chân trời sáng tạo
Soạn bài 7: Đọc: Mây và sóng (Ra-bin-đơ-ra-nát Ta-go)
* Chuẩn bị đọc
Chắc hẳn
em đã từng chơi một trò chơi nào đó với người thân trong gia đình (cha mẹ, anh
chị,..). em có cảm xúc như thế nào về những giây phút ấy.
- Em đã dành
những thời gian rảnh chơi với gia đình.
- Khi đó em
cùng mọi người chơi những trò chơi như đoán chữ, trốn tìm,.... để thêm gắn bó
và hiểu nhau hơn.
- Những giây phút ấy đối với em vô cùng quý giá, nó tràn ngập sự vui vẻ, hạnh phúc và tự tin khi ở bên cạnh những người mình yêu thương.
I. Tìm hiểu chung
1. Tác giả
Ra-bin-đơ-ra-nát
Ta-go (1861 - 1941)
- Là danh
nhân văn hóa, nhà thơ hiện đại lớn nhất của Ấn Độ.
- Để lại một
gia tài nghệ thuật đồ sộ, trong đó nổi tiếng nhất là thơ ca.
- Thơ ông
chan chứa tình yêu đất nước, con người, cuộc sống,... Những tình cảm ấy được thể
hiện một cách độc đáo qua những hình ảnh tưởng tượng huyền ảo lay động lòng người.
2. Tác phẩm
- Xuất
xứ: In trong tập Trăng non - tập thơ viết cho trẻ
con.
- Thể
loại: Bài thơ văn xuôi.
- Bố
cục: 2 phần.
+ Phần 1 (Từ
đầu đến xanh thẳm): Người con kể cho mẹ nghe về cuộc trò chuyện với
những người trên mây.
+ Phần 2
(Còn lại): Người con kể cho mẹ nghe về cuộc trò chuyện với những người
trong sóng.
* Trải nghiệm cùng văn bản
1. Qua hình dung của người con về trò chơi khác
"thú vị" hơn, em nghĩ người con muốn thể hiện tình cảm gì?
- Qua hình
dung của người con về trò chơi khác "thú vị" hơn, người con muốn thể
hiện tình yêu thương của mình đối với mẹ.
+ Người con
sẽ là mây, mẹ sẽ là trăng, con sẽ dùng hai tay ôm lấy mẹ. Một trò chơi thể hiện
tình yêu con dành cho mẹ là không gì sánh được, con muốn lúc nào cũng bên cạnh
và ôm lấy mẹ.
2. Hình ảnh nào thể hiện lên trong tâm trí em
khi đọc bài thơ này?
- Hình ảnh mẹ
và con đã hiện lên ngay khi em đọc bài thơ này.
+ Tình yêu
và sự gắn bó với mẹ của em bé thể hiện qua hai cuộc đố thoại của em với những
người trên mây, trong sóng.
+ Mây và
sóng được cảm nhận qua cái nhìn và trí tưởng tượng cua trẻ thơ trở lên hấp dẫn
và kì diệu tượng trưng cho tấm lòng bao la và sự bao dung của mẹ.
II. Đọc hiểu văn bản
1. Lời mời gọi của những người trên mây và
trong sóng
- Mở
đầu bài thơ bằng từ "Mẹ ơi". → Người mẹ dù ẩn lặng,
không xuất hiện trực tiếp nhưng bóng dáng mẹ, tình cảm mẹ bao trùm lên toàn bộ
bài thơ.
- Thế
giới của mây và sóng qua tưởng tưởng của em bé:
|
Thế giới trên mây |
Thế giới trong sóng |
|
Bọn tớ
chơi từ khi thức dậy cho đến lúc chiều tà. Bọn tớ chơi với bình minh và, bọn
tớ chơi với vầng trăng bạc. |
Bọn tớ ca
hát từ sáng sớm cho đến hoàng hôn. Bọn tớ ngao du nơi này nơi nọ mà không biết
từng đến nơi nao. |
→ Hình ảnh vừa
có âm thanh vừa có màu sắc: màu sắc (bình minh vàng, vầng trăng bạc), âm thanh
(ca hát).
Nghệ thuật
nhân hóa.
Nghệ thuật
điệp ngữ: "chơi", "Bọn tớ...".
➩ Mở ra một không gian đẹp đẽ, thú vị
với đầy đủ âm thanh và màu sắc cùng những hoạt động vui chơi hấp dẫn để
mời gọi người con đến chơi cùng.
- Cách
đến với thế giới ấy:
|
Thế giới trên mây |
Thế giới trong sóng |
|
Hãy đến
nơi tận cùng trái đất, đưa tay lên trời, cậu sẽ được nhấc bổng lên tận tầng
mây. |
Hãy đến
rìa biển cả, nhắm nghiền mắt lại, cậu sẽ được làn sóng nâng đi. |
→ Nghệ thuật
nhân hóa.
Nghệ thuật
điệp cấu trúc: "Hãy đến...".
➩ Cách đến với thế giới thú vị ấy thật
đơn giản, dễ dàng: "đưa tay lên trời", "nhắm nghiền mắt lại".
➤ Tác giả rất hiểu tâm lí trẻ con.
2. Câu trả lời của em bé
- Em
bé bày tỏ mong muốn:
+ Hỏi mây:
Nhưng làm thế nào mình lên đó được?
+ Hỏi
sóng: Nhưng làm thế nào mình ra ngoài đó được?
→ Nghệ thuật
điệp cấu trúc: "Nhưng làm thế nào mình..." Em bé muốn đến thế giới kì
diệu đó để khám phá, vui chơi.
- Lời
từ chối:
|
Nói với mây |
Nói với sóng |
|
Mẹ mình
đang đợi ở nhà... Làm sao có thể rời mẹ mà đến được? |
Buổi chiều
mẹ luôn muốn mình ở nhà, làm sao có thể rời mẹ mà đi được? |
→ Câu hỏi tu
từ + Nghệ thuật điệp: "Làm sao có thể rời mẹ...?"
➩ Em bé suy nghĩ đến mẹ, không nỡ rời
xa mẹ. Tình yêu mẹ giúp cậu bé vượt qua cám dỗ của sự vui chơi trong cuộc sống.
➤ Phù hợp với tâm lí trẻ con.
3. Cách em bé tạo ra trò chơi
- Trò
chơi:
Con là mây
và mẹ sẽ là trăng.
Hai bàn tay
con ôm lấy mẹ, và mái nhà ta sẽ là bầu trời xanh thẳm.
Con là sóng
và mẹ sẽ là bến bờ kì lại
Con lăn,
lăn, lăn mãi rồi cười vang vỡ tan vào lòng mẹ.
Và không ai
trên thế giới này biết mẹ con ta ở chỗ nào.
→ Liên tưởng
so sánh.
Hình ảnh
giàu ý nghĩa tượng trưng: mây và sóng là biểu tượng của con, trăng và bến bờ kì
lạ là biểu tượng cho hình ảnh mẹ. Con lớn lên trong vòng tay và sự yêu thương của
mẹ.
- Tình
mẫu tử bất diệt:
Con lăn,
lăn, lăn mãi rồi cười vang vỡ tan vào lòng mẹ.
Và không ai
trên thế giới này biết mẹ con ta ở chỗ nào.
→ Tình mẫu tử
hòa với tình yêu thiên nhiên.
Đem lại niềm
vui, hạnh phúc.
Là tình cảm
thiêng liêng, bất diệt.
➤ Ca ngợi, bất tử hóa tình mẫu tử
thiêng liêng.
III. Tổng kết
1. Nội dung
Bài thơ Mây
và sóng ngợi ca tình mẫu tử thiêng liêng, bất diệt.
2. Nghệ thuật
Hình thức đối
thoại lồng trong lời kể kết hợp với hình ảnh thiên nhiên giàu ý nghĩa tượng
trưng.
* Suy ngẫm và phản hồi
1. Những
dấu hiệu nào giúp em nhận biết Mây và sóng là một bài thơ?
- Những dấu
hiệu giúp em nhận ra đây là một bài thơ là:
+ Kết thúc mỗi
câu tác giả đều xuống dòng.
+ Lời hỏi
đáp của con và các bạn cũng được tác giả trích dẫn và cho vào ngoặc kép.
+ Bài thơ
không có vần, không bị ràng buộc bởi vần luật nhưng người đọc vẫn cảm nhận được
âm điệu trữ tình của bài thơ.
2. Kẻ bảng
sau vào vở và điền các thông tin phù hợp, sau đó, trao đổi với bạn:
|
Ấn tượng của
em về bài thơ |
Những hình
ảnh, biện pháp tu từ gợi cho em ấn tượng |
Ý kiến của
bạn em |
|
- Bài thơ
mang một phong cách khác lại với kết cấu của những bài thơ bình thường, đó là
bài thơ văn xuôi. - Khi đọc
bài thơ em có thể cảm nhận rõ được tình yêu và sự gắn bó của con với mẹ thể
hiện qua hai cuộc đối thoại với những người trên mây và trong sóng. |
- Bài thơ
tràn đầy những hình ảnh thiên nhiên rộng lớn, sống động và nhiều màu sắc:
mây, sóng, biển cả, bình minh vàng, hoàng hôn, vầng trăng bạc, bầu trời xanh
thẳm, bến bờ kì lạ. + Những
hình ảnh thiên nhiên ấy được cảm nhận qua cái nhìn và tâm hồn của em bé nên
càng đẹp, sinh động, hấp dẫn. + Hình ảnh
thiên nhiên lung linh, kì ảo nhưng vẫn rất sinh động, chân thực. + Những
hình dáng, hoạt động, âm thanh, màu sắc của thiên nhiên được miêu tả đều rất
sát hợp. + Hình ảnh
thiên nhiên mang ý nghĩa tượng trưng: những trò chơi trên mây, trong sóng tượng
trưng cho những thú vui hấp dẫn trong cuộc đời; “bến bờ kì lạ” tượng trưng
cho tấm lòng bao la và sự bao dung của mẹ. |
- Đồng
tình |
3. Hãy
phác họa bằng lời hoặc tranh những hình dung của em khi đọc bài thơ và chia sẻ
với các bạn
- Khi đọc
bài thơ em có thể cảm nhận rõ được tình yêu và sự gắn bó của con với mẹ thể hiện
qua hai cuộc đối thoại với những người trên mây và trong sóng.
- Bài thơ đã
truyền đạt được tình mẫu tử thắm thiết và niềm hạnh phúc vô bờ bến trong những
trò chơi của hai mẹ con do em bé nghĩ ra.
4. Hãy
nêu hiệu quả của việc sử dụng các yếu tố tự sự và miêu tả trong bài thơ:
- Hiệu quả:
+ Yếu tố
tự sự giúp người đọc hình dung rõ hơn tình cảm và sự gắn bó của con với mẹ,
niềm vui, niềm hạnh phúc của hai mẹ con trong những trò chơi.
+ Yếu tố
miêu tả giúp các sự vật được hiện lên một cách sinh động, hấp dẫn hơn như: bình
minh vàng, vầng trăng bạc, …
5. Em có
cảm nhận gì về tình cảm của tác giả? Những chi tiết nào trong bài thơ khiến em
có cảm nhận đó?
- Em cảm nhận
về tình cảm của tác giả là:
+ Tác giả vô
cùng trân trọng tình mẫu tử thiêng liêng, gắn bó giữa mẹ và con
- Những chi
tiết trong bài thơ khiến em có cảm nhận đó là:
+ Con luôn từ
chối lời rủ đi chơi đầy hấp dẫn của những người trên mây và trong sóng vì có mẹ
đang đợi ở nhà.
+ Con nghĩ
ra những trò chơi thú vị và cảm thấy vô cùng hạnh phúc khi được chơi cùng với mẹ
6. Những
trò chơi mà em bé nghĩ ra và cách em mô tả trò chơi này thể hiện tình cảm với mẹ
như thế nào? Điều đó gợi cho em suy nghĩ gì về tình cảm giữa những người thân
trong gia đình?
- Những trò
chơi mà em bé nghĩ ra và cách em mô tả trò chơi này thể hiện tình cảm với mẹ
là:
+ Em bé là
sóng, mẹ là bến bờ
+ Cách em mô
tả:
Em bé lăn,
lăn, lăn mãi, rồi cười vang vỡ tan vào lòng mẹ và không ai trên thế gian này biết
mẹ con ta ở chốn nào.
- Điều đó gợi
cho em suy nghĩ về tình cảm giữa những người thân trong gia đình là:
+ Tình cảm
giữa những người thân trong gia đình là thứ tình cảm gắn bó, ruột thịt không thứ
gì có thể thay thế được.
+ Chúng ta nên trân trọng thứ tình cảm không gì thay thế được này và luôn đối xử tốt, yêu thương chân thành với người thân của chúng ta.
