Ngữ văn 6 Bài 1 Nếu cậu muốn có một người bạn - Kết nối tri thức với cuộc sống
Ngữ văn lớp 6 - Tập 1
Soạn bài Nếu cậu muốn có một người bạn
 |
Phần I
Trước khi đọc
Câu 1 (trang 21 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Hãy ghi lại một số từ miêu tả cảm xúc của em khi nghĩ về một người bạn thân. Điều gì khiến các em trở thành đôi bạn thân?
Phương pháp giải:
Em thử nhắm mắt nghĩ về bạn thân và viết lại những từ chỉ cảm xúc của em khi nghĩ về bạn đó.
Lời giải:
- Một số từ miêu tả cảm xúc của em khi nghĩ về một người bạn thân: tự hào, vui vẻ, hạnh phúc.
- Lý do khiến cho em và bạn trở thành đôi bạn thân: em và bạn cùng nhau chơi đùa, có nhiều điểm tương đồng trong tính cách, sở thích. Bạn luôn dành những điều tốt đẹp nhất cho em, nếu em bị điểm kém thì bạn luôn dành lời động viên, an ủi em, khích lệ tinh thần để cả hai cùng cố gắng.
Câu 2 (trang 21 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Em và người bạn thân ấy đã làm quen với nhau như thế nào?
Phương pháp giải:
Nhớ lại ngày đầu biết bạn.
Lời giải:
Bạn là hàng xóm nhà em nên chúng em chơi thân từ nhỏ, lớn lên chúng em học chung lớp Tiểu học và giờ chung trường cấp hai.
Phần II
Đọc văn bản
Câu 1 (trang 23 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Cáo đã chỉ cho hoàng tử bé cách "cảm hóa" mình như thế nào?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ đoạn đầu văn bản.
Lời giải :
Cáo đã chỉ cho hoàng tủ bé cách "cảm hóa" mình:
- "Cảm hóa" đó là thứ bị lãng quên lâu lắm rồi. Nó có nghĩa là làm cho nhau gần gũi hơn.
- Cáo nói những bước chân khác chỉ khiến nó trốn sâu vào trong lòng đất còn bước chân của hoàng tử bé sẽ khiến nó ra khỏi hang.
- Đó là điều cần phải rất kiên nhẫn: "Trước tiên, bạn ngồi xa mình một chút, như thế, trên cỏ. Mình sẽ liếc nhìn bạn, còn bạn không nói gì cả. Lời nói là nguồn gốc của mọi sự hiểu lầm. Nhưng mỗi ngày, bạn có thể ngồi xích lại gần hơn".
Câu 2 (trang 24 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Điều gì đã khiến những bông hoa trên Trái đất và bông hồng của hoàng tử bé khác hẳn nhau?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ chi tiết nói về hai vật này.
Lời giải :
Những bông hoa trên Trái đất và những bông hoa của Hoàng tử bé khác hẳn nhau vì: không ai "cảm hóa" những bông hồng trên Trái đất còn những bông hồng của Hoàng tử bé thì được “cảm hóa” bởi cậu.
Câu 3 (trang 24 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Hoàng tử bé đã nhắc lại lời nói nào của cáo?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản đoạn này và xem lời nào được nhắc lại.
Lời giải :
Hoàng tử bé đã nhắc lại lời của Cáo: "Điều cốt lõi vô hình trong mắt trần".
Phần III
Sau khi đọc
Câu 1 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Hoàng tử bé đến từ đâu và gặp cáo trong hoàn cảnh nào?
Phương pháp giải:
- Tìm hiểu thêm qua việc tìm kiếm tác phẩm này trên internet để biết hoàng tử bé đến từ đâu.
- Chú ý phần đầu đoạn trích để biết họ gặp nhau trong hoàn cảnh nào.
Lời giải :
- Hoàng tử bé đến từ một hành tinh khác tới. Hoàng tử bé đã phiêu lưu tới nhiều hành tinh khác nhau, phát hiện nhiều điều thú vị và nếm trải cả những thất vọng, đau khổ. Cuối cùng, cậu quyết định quay trở về hành tinh của mình với một bông hồng duy nhất.
- Hoàng tử bé gặp cáo trong hoàn cảnh cậu đang trên đường đi tìm con người.
Câu 2 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Từ "cảm hóa" xuất hiện bao nhiêu lần trong đoạn trích? Qua những lời giải thích của cáo, em hiểu "cảm hóa" có nghĩa là gì?
Phương pháp giải:
Đọc lại đoạn trích và đếm số lần xuất hiện, tìm hiểu tình huống để xác định nghĩa.
Lời giải :
- Từ "cảm hóa" xuất hiện 13 lần trong đoạn trích.
- Theo em, “cảm hóa” nghĩa là ta dùng tư tưởng, tình cảm, hành động, sự chân thành của mình để trao tặng một đối tượng nào đó, làm cho đối tượng đó thay đổi tốt hơn.
Câu 3 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Điều gì ở hoàng tử bé khiến cáo tha thiết mong được làm bạn với cậu?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ văn bản, chú ý các từ ngữ nói về hoàng tử bé để xác định câu trả lời.
Lời giải :
- Cáo đã tha thiết mong được làm bạn với hoàng tử bé vì:
+ Hoàng tử bé rất dễ thương, không làm hại cáo mà muốn chơi cùng cáo.
+ Cuộc sống của cáo thật đơn điệu, "mình săn gà, còn người săn mình. Mọi con gà đều giống nhau, mọi con người đều giống nhau. Cho nên mình hơi chán".
+ Cáo cũng nghĩ hoàng tử bé cần có một người bạn và vì thế nó dậy cho hoàng tử bé cách "cảm hóa" nó.
Câu 4 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Nếu được hoàng tử bé "cảm hóa", cuộc sống của cáo sẽ thay đổi như thế nào? Qua đó, em cảm nhận được ý nghĩa gì của tình bạn?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ và chú ý các chi tiết.
Lời giải :
- Nếu được hoàng tử bé "cảm hóa", cuộc sống của cáo sẽ được "chiếu sáng". "Mình sẽ biết thêm một tiếng chân khác hẳn mọi bước chân khác". Đó là bước chân sẽ gọi cáo ra khỏi hang, như là tiếng nhạc. Màu vàng óng ả của lúa mì sẽ gợi nhớ cho cáo đến mái tóc vàng của hoàng tử bé.
- Qua đó, có thể thấy được ý nghĩa của tình bạn: Tình bạn thật sự chạm đến sự chân thành khi cả hai "cảm hóa" được lẫn nhau, khi cả hai tầm hồn luôn hướng về nhau, và giúp đối phương trở nên tốt đẹp hơn. Tình bạn chính là sự cảm nhận bằng trái tim, nó khiến thế giới của ta tốt đẹp hơn.
Câu 5 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Khi chia tay hoàng tử bé, cáo đã có những cảm xúc gì? Những cảm xúc ấy có khiến cáo hối hận về việc kết bạn với hoàng tử bé không?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ đoạn cuối và chú ý cảm xúc của cáo.
Lời giải :
- Khi chia tay hoàng tử bé, cáo đã không hối hận về việc kết bạn với hoàng tử bé.
- Và cáo còn gửi đến Hoàng tử bé bài học trong cuộc sống. Cáo đã khiến cho hoàng tử bé hiểu tại sao bông hồng lại là duy nhất. Như cách lý giải của cáo, đối với cậu thì cáo cũng như hàng trăm con cáo khác. Nhưng nếu cậu có thể thấy sự khác biệt của nó giữa hàng ngàn con cáo khác, thì đó mới chính là tình bạn chân thành. Tình bạn chính là giản dị như vậy.
Câu 6 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Hoàng tử bé đã nhắc lại những lời nào của cáo "để cho nhớ"? Nêu cảm nhận của em về ý nghĩa của một trong những lời nói đó.
Phương pháp giải:
Đọc toàn văn bản và tìm những lời hoàng tử bé nhắc lại của cáo.
Lời giải :
Hoàng tử bé đã nhắc lại những lời của cáo "để cho nhớ": "Điều cốt lõi vô hình trong mắt thần", "chính thời gian của mình bỏ ra cho bông hồng của mình", "minh có trách nhiệm với bông hồng của mình".
Câu 7 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Cáo đã chia sẻ với hoàng tử bé nhiều bài học về tình bạn. Em thấy bài học nào gần gũi và có ý nghĩa nhất với mình?
Phương pháp giải:
Chọn bài học có ý nghĩa nhất mà cáo đã chia sẻ với hoàng tử bé.
Lời giải :
Cáo đã chia sẻ với hoàng tử bé nhiều bài học về tình bạn. Bài học gần gũi và có ý nghĩa nhất đối với em là: sự cảm hóa sẽ làm cho thế giới này tốt đẹp hơn và chúng ta có thêm những người bạn đáng quý. Bởi vậy hãy dành tặng cho bạn bè chúng ta những tình yêu thương, sự cảm thông, chia sẻ để mỗi người trở nên tốt hơn và tình bạn càng đẹp đẽ, ý nghĩa hơn nữa.
Câu 8 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Theo em, nhân vật cáo có phải là một nhân vật của truyện đồng thoại không? Vì sao.
Phương pháp giải:
Tìm hiểu truyện đồng thoại là gì, từ đó đưa ra câu trả lời.
Lời giải :
- Theo em, nhân vật cáo là một nhân vật của truyện đồng thoại.
- Bởi đây là một câu chuyện dành cho thiếu nhi, nhà văn lấy loài cáo làm nhân vật, nhân cách hóa trên cơ sở "không thoát ly sinh hoạt thật" của loài cáo, đồng thời không xa rời cách nhìn theo thói quen của đối tượng độc giả là thiếu nhi.
VIẾT KẾT NỐI VỚI ĐỌC
Tưởng tượng và viết đoạn văn (khoảng 5-7 câu) miêu tả cảm xúc của nhân vật cáo sau khi từ biệt hoàng tử bé.
Phương pháp giải:
Viết đoạn văn đáp ứng hình thức theo yêu cầu và tưởng tượng để nói về cảm xúc của cáo.
Lời giải :
Cáo cứ nhìn theo bóng dáng của hoàng tử bé và phi thuyền của cậu dần biến mất trên thế gian. Cáo ngậm ngùi, chùi đi giọt nước mắt đã rưng rưng. Cáo ngước mãi lên theo hình bóng phi thuyền ấy cho đến khi mất hẳn. Cáo buồn và cáo vẫn nở một nụ cười gượng gạo. Cáo thầm cảm ơn cuộc đời đã đem cho mình một người bạn tuyệt vời như hoàng tử bé, dù là ngắn ngủi. Cho đến khi không còn nhìn thấy bóng dáng phi thuyền nữa, cáo thầm nói "Hãy luôn cảm hóa bông hồng tuyệt đẹp của đời cậu nhé, hoàng tử bé!".
Thực hành Tiếng Việt
Nghĩa của từ
Câu 1 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Hóa trong cảm hóa là yếu tố thường đi sau một yếu tố khác, có nghĩa là "trở thành, làm cho trở thành hay làm cho tính chất mà trước đó chưa có". Hãy tìm một số từ có yếu tố hóa được dùng theo cách như vậy và giải thích ý nghĩa của những từ đó.
Lời giải :
Từ có yếu tố hóa được hiểu theo nghĩa là "trở thành, làm cho trở thành hay làm cho tính chất mà trước đó chưa có":
- Hóa học: khoa học nghiên cứu về cấu tạo, tính chất và sự chuyển hoá của các chất.
- Hóa thân: biến thành một người hoặc vật cụ thể khác nào đó
Câu 2 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Hãy đặt một câu với mỗi từ sau: đơn điệu, kiên nhẫn, cốt lõi.
Lời giải :
Đặt câu:
- Cuộc sống sẽ rất đơn điệu nếu ta không có bạn bè.
- Làm việc gì cũng cần đặt tính kiên nhẫn lên đầu.
- Cốt lõi của tình yêu thương chính là sự cảm thông, quan tâm và chia sẻ.
Biện pháp tu từ
Câu 3 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Chỉ ra và nêu biện pháp tu từ so sánh trong đoạn văn sau:
Mình sẽ biết thêm một tiếng chân khác hẳn mọi bước chân khác. Những bước chân khác chỉ khiến mình trốn vào lòng đất. Còn bước chân của bạn sẽ khiến mình ra khỏi hang, như là tiếng nhạc.
Lời giải :
Tác giả so sánh: tiếng bước chân khác, của mọi loài khác, mọi con người khác với tiếng bước chân của Hoàng tử bé. Tiếng bước chân của Hoàng tử bé là tiếng nhạc, sẽ đưa con cáo ra khỏi hang. Điều đó nói lên triết lý giản dị của tình bạn, tình bạn sẽ thấy thật rõ ràng bằng trái tim của mình, cái chủ yếu mà mắt không thể thấy, tai không thể nghe.
Câu 4 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Trong văn bản Nếu cậu muốn có một người bạn, nhiều lời đối thoại của nhân vật lặp lại chẳng hạn: "cảm hóa nghĩa là gì", "cảm hóa mình đi". Hãy tìm những lời thoại được lặp lại trong văn bản này và cho biết tác dụng của chúng.
Lời giải :
- Trong văn bản Nếu cậu muốn có một người bạn, nhiều lời đối thoại của nhân vật lặp lại chẳng hạn: "cảm hóa nghĩa là gì", "cảm hóa mình đi". Những lời thoại được lặp lại trong văn bản này là:
+ Mình đi tìm con người. Hoàng tử bé nói - "cảm hóa" nghĩa là gì.
+ Không mình đi tìm bạn bè. "Cảm hóa" nghĩa là gì.
+ Bạn làm ơn "cảm hóa" mình đi
+ Nếu muốn có một người bạn, hãy "cảm hóa" mình đi
- Tác giả nhấn mạnh động từ "cảm hóa" rất nhiều lần trong đoạn văn với mục đích nhấn mạnh sự kết nối yêu thương qua lại giữa hai nhân vật, không có hàm nghĩa là ông chủ và kẻ phục tùng. Đó là một câu chuyện đạo đức bao trùm cuốn tiểu thuyết. Tình cảm cần được trải nghiệm hơn là dạy dỗ. Chính hành trình của hoàng tử nhỏ đã khiến cậu khám phá được bản thân cũng như làm cho thế giới xung quanh tốt đẹp hơn.
Từ ghép và từ láy
Câu 5 (trang 26 SGK Ngữ văn 6 tập 1)
Viết đoạn văn (khoảng 5-7 câu) trình bày cảm nhận của em về nhân vật hoàng tử bé hoặc nhân vật cáo. Trong đoạn văn co sử dụng ít nhất 2 từ ghép và 2 từ láy.
Lời giải :
Hoàng tử bé chính là một mảng tuổi trơ trong trẻo và mát lành. Hoàng tử yêu mến đóa hoa hồng lấp lánh, lung linh bởi những điều mà đôi mắt không nhìn thấy được nhưng chính cậu không biết mình bị vẻ đẹp bên ngoài đánh lừa nên quên đi bản chất của tình yêu. Đó là sự rung cảm xuất phát từ trái tim. Hoàng tử bé cũng nhận ra sự liên hệ của mình với con cáo là nhờ sự cảm hóa. Cậu đã dành thời gian, công sức, sự kiên nhẫn, dịu dàng từng chút một để có thể đến gần nó hơn.
Chú thích:
Từ in đậm: từ láy.
Từ gạch chân: từ ghép
BÀI KẾ TIẾP
